Karar / Erkut Tezerdi / Hamlet Yazısı

ERKUT TEZERDİ

Dünya tarihine damgasını vuran Shakespeare’in beş perdelik trajedisi ‘Hamlet’ 1599-1601 yılları arasında kaleme alındı. Edebiyat ve tiyatro kuramcılarınca bir başyapıt kabul ediliyor. Versus Tiyatro, ‘Hamlet’i modernize bir üslupla bir ‘gençlik trajedisi’ olarak iki perdede sahneliyor. Oyunda intikam teması etrafında yaşananlar sahneye taşınıyor: İyi eğitimli, Danimarka prensi Hamlet, kral babası öldürülünce tahta çıkan, kraliçe annesi Gertrude ile evlenen amcası Claudius’tan intikam almaya çalışıyor. Bunun nedeni ise bir gece vakti surların üzerinde gezen babasının hayaletinin Hamlet’ten ‘intikam’ almasını istemesi. Ancak Hamlet insani duyguları nedeniyle amcasını öldürmek ile öldürmemek arasında gidip geliyor. Bu onun en büyük çelişkisi. “Olmak ya da olmamak, işte bütün mesele bu” diyor. Modern yorum, dil ve tavır için yapılmamış. Olay günümüzde geçiyor. Silahlar, kıyafetler ve oyunda kullanılan araç ve gereçler günümüzden. Karakterler smokin, abiye kıyafet, deri ceket veya takım elbise giyiyor, güneş gözlüğü takıyor. Sahnenin tam karşısındaki duvarın üstüne kurulan barkovizyondan seyirci oyundaki geçişleri haber görüntülerinden izliyor. Olayları, ülkedeki karışıklıkları spikerden dinliyor.

OYUNCULUK SIRA DIŞI

Oyunun Hamlet’i Kayhan Berkin. Oyunda gerçekçi bir üsluba dikkat ettiklerini belirten Berkin, “Oyuncu sahnede amuda kalkabilir, şarkı söyleyebilir veya şınav çekerken aşk sözcükleri söyleyebilir. Fakat tüm bunlara rağmen bile gerçekçi olması gerekiyor. Tıpkı gündelik hayatta olduğu gibi. Karakterin bir sonraki hareketi onun yapacağı eylemlerin dışında olmamalı. Mesela Hamlet cinayetlerin işlendiği bir dünyada yaşamasına rağmen aslında cinayet işlemek istemiyor. Eğer cinayet işlerse işte o zaman Hamlet olmaz. Hamlet’in üzerindeki en büyük baskıyı kuran babasının hayaleti. ‘Beni öldüren amcandır’ diyor. Ama Hamlet öldürmeyi reddediyor” diye konuştu.

Olcay Yusufoğlu, Hamlet’in aşık olduğu kadın Ophelia karakterini canlandırıyor. Yusufoğlu, bunun bir kadın oyuncu için üst bir noktadaki rol olduğunu söylüyor: “Çünkü tarihe damgasını vurmuş bir oyunda en çok konuşulan karakterlerden biri. Ancak Ophelia karakterini çıkarmaya çalışırken benden nasıl bir oyunculuğun istenildiğini çok bilmiyordum, zira  sahneye taşıdığımız ‘Hamlet’ çok farklı. Haliyle oyunculuk da sıra dışı” diyor.

OYUNCULAR SEYİRCİLERİN DÖRT BİR TARAFINDA

Oyunun yönetmeni Prof. Dr. Ahmet Metin Balay, oyunun dramaturjisinde iki önemli noktanın üzerinde durduklarını söylüyor: “Gençlik trajedisi bunlardan biri. ‘Hamlet’ oyununda gençler adeta telef olur. Telef olmayan bir genç var. O da Fortinbras. Bu da Shakespeare’in gizli iletisi. Fortinbras Latince kelimelerden türemiş bir isim. ‘Bilek gücü ayakta kalabilir’ anlamına gelir. Shakespaere onu da bütün bu yaşananları anlatsın diye hayatta tutar. İkinci nokta ise ‘izlemenin izlenmesi’ meselesi. Oyuncular seyircilerin dört bir tarafında oynuyor. ‘Hamlet’in sahici bir üsluba, anlatıma sahip olmasına dikkat edildi. Aristoteles, ‘Tragedya eylemin taklididir, karakterin taklidi değildir’ der. Biz de oyunda oyuncunun rol yaptığının farkında olmasından kaçındık.”

İLGİNÇ SHAKESPEARE YORUMLARI

Shakespeare’in eserleri Türkiye’de bugüne kadar farklı şekillerde yorumlandı. Örneğin ‘Othello’, 1930’lu ve 1940’lı yıllarda Türkiye’de taşra şehir ve kasabalarında gezgin çadır ve halk tiyatrolarında  ‘Arabın İntikamı’ adıyla sahneye konuldu. Nedeni Venediklilerin Kıbrıs Valisi olarak atadığı Mağribi komutan Othello’nun siyahi bir karakter olmasıydı.

Hamlet’in en farklı yorumu kuşkusuz ‘Kadın Hamlet’ti. Fatma Girik Hamlet’i oynadı. ‘İntikam Meleği-Kadın Hamlet’ adlı filmin yönetmeni Metin Erksan’dı. Film çekilmeden önce çıkan haberlerde Fatma Girik’in Hamlet’i saçları kazınmış olarak canlandıracağı söyleniyordu. Hatta bunun provası yapılmış ve bu sırada çekilen fotoğraflar yayımlanmıştı. Saçlarını kazıtınca yüzünün alacağı şekli beğenmeyen Fatma Girik,  çevresinden de “Keloğlan’a dönmüşsün” yorumunu duyunca vazgeçti.

2002 sezonunda İstanbul Devlet Tiyatrosu’nda sahnelenen ‘Kral Lear’ı Çetin Tekindor canlandırmıştı. Shakespeare’in en çarpıcı tragedyalarından biri olan bu oyun da morenleştirilmişti. Örneğin sahneye çıkan Kral’ın etrafında üzerinde siyah takım elbise, kulaklarında telsiz kulaklık bulunan korumalar vardı.