http://www.aydinlikgazete.com/bir-genclik-tragedyasi-hamlet-roportaj,102.html
‘Güç ilişkilerine dayalı bir dünyanın temel kuralı, en güçlü olabilmek için diğerlerinin gizlice izlenmesi’
Turgay Oğuz
2014 yılında bir araya gelen Metin Balay, Kubilay Çamlıdağ ve Kayhan Berkin tarafından kurulan Versus Tiyatro, kuruluşunun ilk yılında sahneye koydukları açılış oyunları ‘Vietnam’a Sevgiler’ ile sanat hayatına merhaba dedi. Aynı yıl içinde ikinci projeleri ‘Woyzeck’i başarılı bir uyarlama ile sahneye taşıyan ekip, üçüncü yapımları olan William Shakespeare’in dünyaca ünlü oyunu ‘Hamlet’ ile yeni sezonda izleyicisiyle buluştu. Oldukça farklı ve başarılı bir sahne uyarlamasıyla ilgiyi üzerine toplayan yeni projenin yönetmeni Metin Balay oyunun hazırlık sürecini ve günümüze olan yansımalarını değerlendirdi.
| Kokuşmuş bir şeylerin varlığı mı sizi rahatsız eden?
Klasiklerin her zaman güçlü ve sahneleme için olanaklı metinler olduğunu düşünüyorum. Öte yandan daha iyi bir dünyanın olanaklı olduğunu düşünenler için kokuşmuş bir dünyadır yaşadığımız. Özellikle de kendilerinin belirlemediği koşullarda, yine kendilerinin belirlemediği rollere mecbur edilen genç insanlar için dünya gerçekten kokuşmuştur sanıyorum.
Dillerde klasikleşmiş Hamlet replikleri ama sahnede dikkat çekici farklı bir reji!
Metni Jan Kott’dan yola çıkarak bir gençlik tragedyası gibi okumaya çalıştık. Ölmüş Baba Hamlet’ten başlayarak herkes genç insanlardan bazı roller üstlenmesini istiyor, Hamlet’ten, Ofelya’dan, Leartes’den. Onlar da bu çürümüş dünyada yok olup gidiyorlar. Bir tek Fortinbras ayakta kalabiliyor o da “Forte Braccio” yani güçlü kol, başka bir deyişle bilek gücü olduğu için. Hamlet’in tereddüdü de aslında bu güç ilişkilerine girmek konusundaki huzursuzluğundan kaynaklanıyor sanki. Bu sorunun da, insanca, demokratik ve eleştirel düşünen her insanın, özellikle de her genç insanın sorunu olduğunu düşünüyorum.
‘izlemeyi izlemek’
| İzleyiciye aktarmak istediğiniz klasik bir metinden daha fazlası gibi görünüyor. Siz ne söylemek istersiniz?
Burada aslında Shakespeare’in oyunlarında ama özellikle de Hamlet’te görülen bir “izlemeyi izleme” meselesi var: Hamlet annesiyle konuşurken, Polonius onu izliyor, Ofelya’yla konuşurken hem Polonius hem Cladius onu izliyor, oyuncular oyunlarını oynarken hem Hamlet hem Horatio Cladius’u izliyorlar ve benzeri pek çok “izlemeyi izleme”. Bu galiba güç ilişkilerine dayalı bir dünyanın temel kuralı, en güçlü olabilmek için diğerlerinin gizlice izlenmesi.
| Oyun, gerçeklik algısına ciddi katkıda bulunan bir sahne tasarımına sahip. Oyunu izler gibi değil de içinde rol alan bir oyuncu gibi.
Seyir yeri düzenlemesindeki “izlemeyi izleme”nin seyirlik bir yanı da olduğunu düşünüyorum, sadece oyunu değil, diğer seyircileri de oyunu izlerken özel bir çaba sarf etmeden izlemiş oluyorsun. Bu bir anlamda uzaklaştırıcı bir etki gibi görünse de dediğiniz gibi gerçeklik algısına katkıda yapabiliyor. Belki de çok katmanlı bir algı da sağlıyor olabilir.
| Resmi bir kraliyet kanalını (DRT) izlerken buluyoruz kendimizi. Hamlet üzerinden bir medya eleştirisi okumak mümkün mü?
Aslında ihtiyaç olmadığını düşünüyorduk ama yine de dışarıda bıraktığımız kısımları oyuna başka bir şekilde dahil edebilir miyiz düşüncesinden yola çıktık. Bu da biz kaçınılmaz olarak medyaya götürdü. Ancak asıl amacımız medya eleştirisi değil, fakat medya o kadar güçlü bir toplumsal enstrüman ki ondan söz ettiğinizde, abartmasanız bile medya eleştirisi yapmış oluyorsunuz. Bir bakıma medya kendi söylemi ve biçemiyle kendi eleştirisini kendiliğinden oluşturuyor sanki. Ana akım medyayı izlerken artık çoğumuz anlatılanın neyi gizlediğini anlıyoruz. Aynı oyunda olduğu gibi.
| Kalabalık bir kadrosu olan bu projede kimlerle çalıştınız?
Yönetmen Yardımcılarımız Nihan Aypolat ve Cenk Hakan Köksal’dı. Oyuncu kadromuzda ise Arzu Akın, Nihan Aypolat, Kayhan Berkin, Tolga Bayraklı, Kubilay Çamlıdağ, Fatih Demir, Gökhan Gürün, Efsun Kaygusuz, Yaşar Michael Kontny, Hiba Öztürk, Arda Öztürk, Ufuk Özdemir, Şevket Süha Tezel, Kerim Urun, Olcay Yusufoğlu yer aldı. Yapımı Versus oyuncuları tümüyle canla başla çalışarak gerçekleştirdiler. VTR Oyuncusu Tarık Ündüz, aksesuar tasarımı Hiba Öztürk, dövüş koreografisini Gürhan Elmalıoğlu hazırladı. Prova fotoğraflarımızı Abdulhalim Balos, oyun fotoğraflarımızı ise Aydan Çınar ve Sanem Aslantürktan, VTR’yi Production 451 çekti. Ayrıca Talimhane Tiyatrosu ve çalışanlarına, Garo Vram Babayan’a, Raffi Etyemez’e, İlhan Balos’a, Hasan Demir’e, Serhat Kurtay’a ve Eser Eyüboğlu’na da değerli katkılarından dolayı çok çok teşekkür ediyoruz. Bayağı kalabalık bir dostlar grubu varmış Versus’un. Adını unuttuklarım varsa bağışlasınlar.